EDITADA polo Centro de Investigación y Capacitación en Educación y Psicomotricidad. ISSN 0719-8604
Reflexións interesantes e profundas dende a mirada d@s psicomotricistas, poñendo en valor a psicomotricidade como ferramenta na abordaxe terapéutica e educativa.
Este número ten artículos con temas ben interesantes: a adopción: mirada e abordaxe dende a psicomotricidade, os aportes no caso da discapacidade múltiple (todo un reto) e tamén os beneficios no ámbito da Educación – analízase o traballo feito nun centro escolar no que se verifica que a Psicomotricidade incide na autonomía dos estudiantes.
Como remate da semana, tanto para os nenos/as como para nós, acudimos todos os venres á tarde ó Colexio de Agro do Muiño, onde nos esperan un grupiño de 13 nenos/as de 3 e 4 anos.
Neste centro, este ano empezamos un pelín mais tarde do habitual, no mes de Novembro, despois de que a AMPA, con tesón e ilusión conseguira animar ás familias para que anotaran ós seus fillos/as á actividade de Psicomotricidade Educativa Preventiva. Foron 4 meses e medio de sesións, unhas 18, e resulta moi gratificante comprobar o calado que fixeron nos nenos/as, que tamén é constatado polas familias (a emoción que esperta a sala, como foron incorporando os rituais e rutinas das sesións, como aprenderon a coidarse e velar polo compañeiro/a que teñen o lado, norma clave na sala, …).
Unha hora de xogo, na que cada quen ten a liberdade de facer, e na que nós, as psicomotricistas, invitámolos a expresarse, acompañándoos nas emocións que viven coa devolución da nosa propia emoción, reforzando os seus logros a través da mirada, do xesto, da proximidade… a cada quen según as súas necesidades. Un recoñecemento ó seu corpo: á forza, á tensión, á colocación, … á expresividade. Con iso conseguimos que os nenos/as vaian apropiándose das súas competencias, incorporando datos valiosos para a construcción da indentidade corporal, emocional, aspectos clave na autoestima.
Invitámosvos, como sempre, a mirar este traballo que fixemos, do que aínda tiñamos pouquiñas fotos pois o covit19 colleunos a todos de sorpresa, (pero toca apañarse co que temos), así que penso que puidemos facer unha bonita secuencia do que é unha sesión de psicomotricidade, con todos os momentos: rituais de entrada e saída, xogo, conto e representación. Desexamos que vos guste.
Hoxe mércores, toca PSICO!!!, temos unha cita semanal
con nenos/as de 2 a 6 anos nas instalacións do CEIP Maia. Queremos agradecer ó
Equipo do colexio a boa acollida que nos brindan, sempre con estupenda dispoñibilidade.
Xa son moitos anos que estamos nesta sala – uns dezaseis- co transcurso do
tempo este espazo está impregnado para nós de gran emotividade e de moitas
aprendizaxes.
Preparamos este video con mimo, sobre
todo para que as familias dos nenos/as que atendemos podan botar un vistazo ó
que pasa dentro da sesión. Como sempre recomendámosvos que para velo centredes
a atención na expresividade motriz, no que transmiten as expresións corporais e
faciais, os xestos e contactos que se establecen, a liberdade de expresión que
se da sempre nun marco de contención, de respeto ás regras impostas na sesión (a
atención ó coidado de cada quen é esencial, así como o respeto polos demais e
as súas acción), as emocións que se calan por todos os lados: pracer, sorpresa,
tenrura, calma, orgullo, confianza, forza, camaradería,…
A nos mesm@s, psicomotricistas,
sorpréndennos e gratifícanos constatar a evolución que se da en cada sesión, e
como no transcurso dela os nenos/as acceden a pasar da intensidade do movemento
corporal e emocional – que se da no tempo de xogo – á tranquilidade e escoita
(vivir o pracer de pensar) para logo poder representar… É esa constatación a
que nos ratifica na gran importancia que ten para os nenos/as o xogo libre
(tanto a nivel motor como simbólico). Tamén cuestiona a realidade actual de
tantos nenos/as que non son capaces de estar quietos…
Desexamos que o desfrutedes, e
sobre todo nestes días que temos tanto tempo de estar en casa, que xoguedes
moito…
Como nestes días non podemos ir ás salas físicamente fixémolo doutro xeito. Preparamos este vídeo de imaxes, coa ilusión de compartilo especialmente coas familias dos nenos/as cos que nos encontramos cada luns a tarde. Así que hoxe toca!!!
Abrimos este “pequeno ventanuco” ó espazo da sala, que soe espertar moito interés, non só nos pequenos, senón tamén nos adultos, que con frecuencia transmítennos que non entenden que sucede dentro – pero parece que é significativo, pois os nenos/as dan mostras de que lles interesa, emociona e importa.
Na reportaxe faise un percorrido temporal dunha sesión de Psicomotricidade Educativa Preventiva, dende o ritual de entrada – ó xogo – conto e representación.
Invitámosvos a disfrutar del, e poñer atención na forza das imaxes, na expresividade dos nenos/as, nos xestos, nas emocións palpables nos rostros, na atención ás accións, no compañerismo (colaboración, espera, escoita… convivencia repetuosa). Tamén é interesante observar cómo se dan momentos para desfrutar a nivel individual e grupais, sempre nunha dinámica de xogo libre. Comprobar como despois do movemento da acción, do xogo corporal aceden a quietude – calma e o desfrute do pensamento – da historia que se lle conta. E para rematar, a representación, estimulando o desfrute da capacidade para facer e servíndose dos diferentes materiais que se lle ofertan: a través do debuxo, pezas de madeira e plastilina – elaborando historias e imaxes que lles pertenecen e son capaces de compartir.
Baixo o título “…arde la leña, harina y barro lo cotidiano se vuelve mágico” a “Asociación Federal de Psicomotricistas” comparte un artigo no seu blog que subtitula “REFLEXIONES EN TIEMPO DE CORONAVIRUS”
Unha invitación a poñernos en marcha, respostar á situación que estamos vivindo, e darlle o espazo e posibidades ós máis pequenos para que XOGUEN, pois é a ferramenta esencial para vencer e superar as inseguridades, medos e acontecementos que viven.
As/Os psicomotricistas diso entendemos, xogar é o medio por excelencia que empregamos para acompañar ós neno/as nas sesións tanto a nivel educativo como en terapia.
As casas poden transformarse “en momentos puntuais do día” en lugares máxicos. Con materiais que todos temos: sabas, almoadóns, caixas e telas de diferentes tamaños, taburetes que sirvan de sostén para as paredes de espazos de intimidade…, e por un tempo limitado (condición esencial) ese espazo pertécelle, e pode transformalo, viaxar nel, transportarse, ser outro ou outros…. desplegar todo o seu ser a nivel motor, congnitivo e emocional. É un espazo onde ainda que estando so se vive a compañía.
Non é preciso darlles instrucións para que xoguen, so é preciso o tempo sin interrupcións, o espazo para organizar, e materiais que se podan transformar. Tamén é convinte marcar unhas normas básicas que na sala de psicomotricidade son: respetar o material e ós demais (neste caso nese espazo que empreguen pode haber cousas que pertenzan ós adultos que eles non podan tocar), non estragar as cousas e non facerse dano.
Disfrutar da capacidade de escoitar, os relatos que tamén apunta o artigo, outro medio esencial polo que na infancia se desenrola o pensamento, a creatividade, a capacidade de identificación e descentración….. Sin imaxes (que moitas veces nos invaden), a palabra, a mirada, o tono de voz, o xesto, a expresión…. recursos corporais cos que contamos e que moitas veces non explotamos o suficiente.
Invitámosvos tamén a buscar un momento para sentarse, grandes e pequenos, e contar contos, apoiándonos nas palabras, en descripcións detalladas (como era a cara do mounstro do noso conto, a mirada dos nenos ó velo…), variando o tono de voz, os ritmos, a comunicación corporal….
Ánimo a todos e todas!!!
Compartimos o enlace co artigo da Asociación Federal de Psicomotricistas:
Dende o Centro Medrando Xuntos, acercándonos ó día das “Enfermidades Raras”, desexamos mostrar o noso RECOÑECEMENTO a Julia, Iago, Pablo, Ana…. a todas as nenas/os que coñecemos e ós que coñeceremos. Loitadoras/es que teñen que invertir grandes dosis de tempo, traballo e esforzo para acadar metas – superar retos – que outros consiguen, casi sin enterarse.
Nenas/os que ó marxe da súa
enfermidade teñen as propias necesidades da súa idade: de xogar, explorar,
aprender, abrise ó mundo progresivamente, apropiarse do seu corpo, dunha
indentidade, forxar unha personalidade…, e neles este percorrido dificúltase.
Como profesionais, o traballo ás veces tamén complícase pola falta de referentes. A revisión, estudio e análise son constantes. Os avances a maioría das veces é preciso desmenuzalos, saber esperar coa ilusión precisa, reinterpretar a expresividade, recoñecer o esforzo, buscar medios e vías que nos permitan xerar os vínculos imprescindibles para poder compartir e comunicarnos… Isto favorece que os logros se fagan máis GUSTOSOS, e deles alimentámonos para seguir confiando no traballo, no avance.
A Andrés, Inés, Susana, Irene… familias
de nenas/os con enfermidades raras, dende o centro Medrando Xuntos tamén
desexamos mostrarvos o RECOÑECEMENTO.
Somos testigos do gran esforzo, constancia, empeño que está na base do voso día
a día. Da dura tarefa á que vos enfrontades como pais, e do complicado que pode
resultar buscar recursos, apoios, axuda…. e incluso buscar respostas.
DÍA DAS ENFERMIDADES RARAS, sin lugar a dúbidas é o día de moitos
recoñecementos ó esforzo, traballo, a intensas emocións, e loitas por acadar
tanto a nivel individual como colectivo: investigacións, avances, prestacións,
sensibilización… É o día tamén para lembrar que detrás de cada enfermidade
sempre hai alguén, unha persoa que debe estar sempre visible, máis alá da súa
enfermidade ou sintomatoloxía.
O rol de pai/nai, que tarefa tan complexa e á vez significativa na vida de todos aqueles que nos enfrentamos a ela. Unha aventura sen fin, como a vida mesma. Brindaranos oportunidades únicas, como a de REDESCUBRIRNOS, e polo tanto coñecernos mellor, explorar facetas novas. Tamén podernos contactar coa nena/o que cada un/ha de nos leva dentro e con aspectos significativos da nosa crianza.
Somos
nais/pais grazas a OUTRO – o noso fillo/a. Será na interrelación con el/a onde
nos deberemos ir axustando para un desempeño “máis ou menos correcto” do noso
rol. Ese axuste implica:
Adoptar unha postura de proximidade / distancia concreta.
Adoptar actitudes de protección /esixencia.
Actuar co outro dende a dependencia ou autonomía.
Posturas que á vez varían ó longo de todo ciclo vital. Como referencia para a nosa colocación debemos de ter en conta as competencias coas que conta o neno/a (que como pais / nais temos a responsabilidade de acompañar)
Somos os adultos, as nais/pais, quenes contamos coas ferramentas COGNITIVAS E EMOCIONAIS nas que nos apoiaremos para tomar decisións: deteminar cal é a distancia axustada para colocarnos, que esixir, que límite marcar…. xa que somos os adultos quenes temos (ou debemos ter) a capacidade de análise e reflexión que nos permitirá decidir o mellor para o noso fillo/a. Estas decisións, cando se toman de xeito consciente, temos a seguridade de que son oportunas, que situacións está preparado o neno/a para afrontar, e así poderemos darlle a SEGURIDADE e CONFIANZA que precisa para ATREVERSE a explorar o descoñecido, para irse separando do que lle xera benestar e seguridade, e abrise a explorar novas experiencias, que incialmente poden provocar temor, inseguridade, e polo tanto rechazo.
Este
reaxuste permanente é complexo para ambas partes e pode producir os mesmos
sentimentos: medo, angustia, incertidume…. polo que é fácil caer en posturas
que non benefician a ninguén:
Proteccionismo excesivo, cando se mantén unha postura en exceso
próxima, vixilante, controladora… e polo tanto forza ó neno a permanecer en
etapas máis inmaduras, xerando fácilmente conductas contradictorias.
Delegar nos
nenos/as decisións que non lle corresponden: otorgar ós nenos/as o poder de tomar
decisións sobre a organización do seu tempo, tarefas a realizar… nun momento no
que non contan coa madurez e competencias que lle permitan esa toma de decións.
Esta postura forza ó neno a dar respostas a situacións sin contar cos
referentes adecuados para elo. Polo tanto xera angustia, desorientación e
malestar.
Non asumir a autoridade que nos toca como nais/pais, medio a través do cal o
neno irá aceptando e respectando as normas do entorno, aprendendo a tolerar a
frustración, e desenrolando mecanismos que lle permitan manexarse en contextos
nos que él non está no centro de atención.
A
confianza nos nosos fillos/as implica adopar a distancia axustada para permitir
que vivan experiencias, que cometan erros e sintan a frustración e malestar,
que teñan que enfrontarse a situacións adversas, que para acadar novas metas
sexa preciso esforzarse e insistir . Tamén implica saber decir NON – as veces
necesarias. Un non firme, sin ter que ser explicado nin xustificado, porque é o adulto o que toma certas decisións e o neno debe
aprender a confiar.
No
acompañamento ós nosos fillos/as debemos ilos desprazando progresivamente dese
lugar privilexiado que se lle otorga ó nacer (dado o elevado nivel de
dependencia) e ir adoptando posicións máis distantes, nas que é obligado
empregar novos mecanismos de relación ou aprobación. Só esa retirada, axudará ó
neno a mellorar na autoestima e seguridade.
O
neno ten que CONQUISTAR os seus logros, e para elo moitas veces vivirá
tensións, traballo, esforzo…. valores claves na vida, que se asimilan dende as
primeras etapas da infancia.
Ser
pai/nai que tarefa tan complexa e á vez apaixoante!
A revista “Entre Líneas” editada pola Asociación Profesional de Psicomotricistas APP, naceu no ano 1996. É unha revista especializada en Psicomotricidade, e oferta tanto ós seus socios como a profesionais interesados, FERRAMENTAS de reflexión teóricas e prácticas en torno á psicomotricidade ou disciplinas relacionadas.
Nela tamén dispoñemos da información dos diferentes centros que ofertan FORMACIÓN a través de cursos, postgrados, masters, seminarios de formación permanente…., e das diferentes ASOCIACIÓNS de psicomotricistas coas que contamos en España.
INTERESANTE INVITACIÓN POR PARTE DA AGAT (Asociación Galega de Atención Temperá): “Propoñemos este novo curso de actualización na procura de experiencias e ideas para mellorar a identificación e intervención precoz cos nenos e nenas que presentan signos de autismo, dificultades graves de axuste na interacción e comunicación social, intereses empobrecidos, ou anomalías na vivencia sensorial.
Nenos e familias inmersos nun horizonte de sufrimento que precisan mais empatía, esforzo e apoio social.
Na primeira parte da xornada (9:00-11:30), Josep Mª Brun Gasca, psicólogo e psicoterapeuta, director do PROGRAMA AGIRA (Atención Integral a Nenos Riesgo de Autismo), presentará este plan asistencial e os seus resultados. O PROGRAMA AGIRA, implementado en varias comarcas de Barcelona pretende realizar unha atención mais integral, intensiva e coordinada, prestando apoio e acompañamento á función coidadora das familias e das educadoras.
Na segunda parte (12:00-14:00), Amparo Rodríguez (Pediatra), M. Belén Martínez (Psiquiatra), Jesus Eirís (Neuropediatra) e Xoana Balado (Psicomotricista), nunha mesa redonda e dende as súas posicións profesionais achegaran datos e perspectivas para ilustrar os procedementos diagnósticos que se realizan en Galicia. Afondarán nos criterios e instrumentos que utilizan e as súas posibles consecuencias. E compartirán propostas para posibles melloras.”
